Površina leda u septembru mogla bi da utiče na zimu 2025./2026.

29.06.2025 14:23

Sezona otapanja arktičkog morskog leda u punom je jeku, a trenutne vrijednosti nalaze se na istorijsko niskim nivoima za ovo doba godine.

Vremenske prognoze upućuju da bi se taj trend mogao nastaviti, pri čemu bi se površina leda u septembru mogla spustiti na najniži nivo otkako postoje satelitska mjerenja.

To bi, upozoravaju naučnici, moglo imati značajan uticaj na zimu 2025./2026. u Sjedinjenim Državama, Kanadi i Evropi, piše Severe Weather.

Arktički morski led ima ključnu ulogu u globalnom klimatskom sitemu, naročito u oblikovanju zimskih obrazaca u sjevernoj hemisferi.

Najnoviji podaci pokazuju da je trenutna površina arktičkog morskog leda znatno ispod dugoročnog prosjeka.

Na grafu Nacionalnog centra za podatke o snijegu i ledu (NSIDC) jasno se vidi da je 2025. godina trenutno na rekordno niskom nivou za ovo doba godine.

U poređenju s prošlom godinom, led pokriva oko 0,6 miliona kvadratnih kilometara manje, dok je u odnosu na 2010. – koji je do sada držao rekord za ovaj period – led tanji za oko 0,1 milion kvadratnih kilometara.

“Led je puno više od same površine,” upozoravaju stručnjaci. Analize pokazuju da se najveća koncentracija leda još drži u centralnim dijelovima Arktika, dok se prema rubovima bilježi ubrzano otapanje, gdje se ledena ploča susreće s toplijim vazduhom.

Posebno je zabrinjavajuće smanjenje debljine leda, što ga čini osjetljivijim na ubrzano otapanje.

Prognoze ukazuju na značajno stanjivanje zapadnog dijela ledenog pokrova i područja iznad sjeverne Kanade.

Ukupni volumen leda, prema posljednjim podacima, znatno je manji od prosjeka za ovo doba godine – vršna vrijednost nije dosegla niti 20 hiljada kubičnih kilometara, što je, kako navode naučnici, znak da ledena ploča nije u dobrom stanju.

Vremenske prilike u junu obilježene su širokim područjem niskog pritiska koje se proteže od sjevera SAD preko Kanade do sjevernog Atlantika. Iako bi se moglo pomisliti da je takav obrazac povoljan za led, on zapravo donosi južne vjetrove i morske struje prema Arktiku.

Analiza temperaturnih anomalija za jun otkriva toplije nego inače uslove iznad Arktičkog oceana.

Iako odstupanja nisu velika, zračne struje ubrzavaju proces otapanja.

Prognoza za juli (ECMWF) pokazuje formiranje područja visokog pritiska iznad polarnih regija, uz dva područja niskog pritiska – jedno iznad sjeverne Kanade i Grenlanda, drugo nad Sibirom. Takav raspored podstiče prodor toplog vazduha u polarni krug, naročito na istoku, dok se hladniji vazduh istiskuje prema Kanadi.

Ukupno gledano, radi se o obrascu koji pogoduje daljnjem otapanju leda.

"Vidljivo je da bi se ivice ledene ploče u idućih desetak dana mogli u potpunosti otopiti", navodi se u analizi.

Naučnici ističu poveznicu između niskog nivoa morskog leda i mogućeg razvoja zimskih vremenskih obrazaca.

Dugoročne prognoze za period od avgusta do oktobra pokazuju znatno više temperature iznad polarnih regija, što bi moglo podstaknuti rekordan minimum u septembru.

Korelacija pokazuje da zime koje slijede nakon sezona s niskim morskim ledom imaju veću vjerovatnost za niži pritisak nad SAD-om, Kanadom i Evropom.

To bi moglo značiti poremećaj mlazne struje, prodor hladnog vazduha sa sjevera i blokirane vremenske obrasce.

"Slaba ledena ploča može uticati na polarni vrtlog, čineći ga slabijim i podložnijom poremećajima", objašnjavaju stručnjaci.

Ako dođe do tzv. stratosferskog zagrijavanja, Polarni vrtlog može oslabiti ili se raspasti, što omogućuje hladnom arktičkom vazduhu da prodre prema jugu – sve do Evrope i Sjeverne Amerike.

Dok god je vrtlog snažan, hladan vazduh ostaje zarobljen unutar Arktika, što znači blaže zime u većem dijelu Evrope i SAD-a.

Ali, ako oslabi, raste vjerovatnost za ekstremno hladne i snježne epizode.

Naučnici poručuju kako će nastaviti pratiti stanje leda i atmosferske prilike, a javnost pozivaju da prate nove prognoze jer bi stanje Arktika ove godine moglo biti presudno za zimu koja dolazi.

(Dnevnik.hr)